1993 жылғы 19 қаңтардан бастап ел Президентінің Жарлығына сәйкес Қазақстан армиясының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмысы жөніндегі командирлердің орынбасарлары институты құрылды.
Түркістан облысы қорғаныс істері департаментінің басшылығымен «Farab» ғылыми-әмбебап кітапханасында командирлердің тәрбие және идеологиялық жұмыстар жөніндегі орынбасарлары институтының құрылуының 32 жылдығы қарсаңында салтанатты іс-шара ұйымдастырылды.
Іс-шараға облыстың жергілікті әскери басқару органдарының жеке құрамы, Қарулы күштердің, әскери қақтығыстардың ардагерлері және интернационалист-жауынгерлер, қорғаныс бригадасының әскери қызметшілері, қаланың «Жас сарбаз» әскери-патриоттық қозғалысының тәрбиеленушілері, сондай-ақ әкімдік өкілдері шақырылды. Олар құттықтау сөз сөйлеп, бүгінгі тәрбиешілерге алғыс хаттар, құрмет грамоталарын табыс етті.
Түркістан облысының қорғаныс істері жөніндегі департаменті бастығының тәрбие және идеологиялық жұмыс жөніндегі орынбасары подполковник Жандос Қүлдербаев атап өткендей, бүгінгі таңда тәрбие және идеологиялық жұмыстардың көптеген бағыттары бар. Олар: ақпараттық-тәрбие, мәдени-демалыс және әскери-патриоттық жұмыстарды қамтиды. Тек осы жұмыстар арқылы әскери және құқықтық тәртіпті нығайту, сондай-ақ әскери ұжымдарда жоғары моральдық-психологиялық ахуалды сақтау жүзеге асырылады.
Салтанатты шара соңында Түркістан қаласының мәдениет үйі әртістерінің қатысуымен мерекелік концерт өтті.
Енді өткенге көз жүгіртіп, Қазақстан армиясының тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмысы жөніндегі командирлердің орынбасарлары институты құрылу тарихына тоқтала кетейік
.
1993 жылғы 19 қаңтарда Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қарулы күштерде командирлердің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыстар жөніндегі орынбасарлары институты құрылды.
Тәрбие жұмысы органдарының тарихы осы сәттен бастау алады.
Көп жағдайда тәрбие құрылымдары офицерлері институттың пайда болуына Қазақстан Республикасының тұңғыш Қорғаныс министріне қарыздар. Кеңес Одағының Батыры, Халық қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов Қазақстан армиясының толыққанды дамуы үшін тәрбие және идеологиялық жұмыстардың маңыздылығына ерекше мән берді. Тұңғыш Қорғаныс министрінің жауынгерлік және өмірлік тәжірибесі, әскерилер арасындағы жоғары беделі әскерлерді басқарудың тиімді жүйесін құру, егемен мемлекеттің армиясының нормативтік-құқықтық базасын әзірлеу мәселелерін шешуде ғана емес, сонымен бірге жас тәуелсіз мемлекеттің жауынгерлерін тәрбиелеуде де өте қажет болды.
Бүгінде Қарулы күштерде тәрбие және идеологиялық жұмыстар жөніндегі орынбасарлар, арнайы насихат, мемлекеттік-құқықтық дайындық, әскери тәртіп жөніндегі мамандар, офицер-психологтар, әскери оқу орындарындағы гуманитарлық пәндердің оқытушылары қызметтік міндеттерін орындап келеді.
Бұл Қазақстан армиясындағы жеке құрамды оқыту мен тәрбиелеу жүйесінде маңызды орын алатын санаулы құрылымдардың бірі. Тәрбиешілер институты осы жылдар ішінде белсенді жұмыс істеп, өзінің қажеттілігін толық дәлелдей білді. Бұл ретте Қарулы күштер ардагерлерінің еңбегін ерекше атап өткен абзал. Олардың үлесіне тәрбие құрылымын жандандырудағы ізашарларлық тиді.
Бүгінде Қарулы күштерде тәрбие және идеологиялық жұмыс органдарының құрылымы үйлесімді жұмыс істеп жатыр. Оның құрамына Қорғаныс министрлігінің Тәрбие және идеологиялық жұмыстар департаменті, әскер түрлеріндегі бас басқармалар, өңірлік қолбасшылықтар мен әскер тектеріндегі басқармалар, әскери оқу орындарындағы, әскери бөлімдер мен мекемелердегі бөлімдер кіреді.
Бұдан өзге кәсіби кадрларды даярлауға да ерекше көңіл бөлінуде. Тәрбие құрылымдарының офицерлерін дайындау Ұлттық қорғаныс университеті мен Құрлық әскерлерінің әскери институтында жүзеге асырылады. Бұл бірінші кезекте офицерлердің кәсіби деңгейін едәуір арттыруға және құрамалар мен бөлімдер командирлерінің тәрбие және идеологиялық жұмыстар жөніндегі орынбасарлары лауазымдарын кадрлық офицерлермен толықтыруға қол жеткізуге мүмкіндік берді.
2011 жылы «Қарулы Күштердің ардагерлері» Республикалық қоғамдық бірлестігі құрылды. Қоғамдық бірлестікпен өзара тығыз іс-қимыл ұйымдастырылып, бірлескен іс-шаралардың бірыңғай жұмыс жоспары бекітілді.
Ардагерлер жас офицерлерге кәсіби шеберлік дағдыларын игеруге, бейімделу кезеңіндегі қиындықтарды еңсеруге көмектесу мақсатымен тәлімгерлік қызметке белсенді қатысып келеді. Олардың қызметтік, жауынгерлік тәжірибесі тәрбие және әскери-патриоттық іс-шараларды өткізу кезінде кеңінен пайдаланылады.
2015 жылы Астанада Ұлттық әскери-патриоттық орталық және оның Алматыдағы филиалы құрылып, елдің қоғамдық өміріне белсенді араласып келеді. Орталық базасында Қорғаныс министрлігінің әскери ансамблі мен оркестрі жұмыс істейді.
Халқымыздың ерлікке толы тарихын жаңғырту мақсатымен Қарулы күштердің мемлекеттік әскери-тарихи мұражайы ашылды.
«Жас сарбаз» балалар мен жасөспірімдердің әскери-патриоттық қозғалысы» республикалық қоғамдық бірлестігі құрылды. Қазіргі уақытта қозғалыс филиалдары еліміздің барлық өңірінде ашылған. «Жас сарбаз» қозғалысының базасында 6 мыңнан астам тәрбиеленушіні қамтитын төрт жүзге жуық «Смарт-сарбаз» үйірмесі жұмыс істеп тұр.
Өткізілген барлық іс-шаралардың ішіндегі ең ауқымдысы жыл сайынғы «Айбын» әскери-патриоттық жиыны болып табылады. 2019 жылы мерейтойлық әскери-патриоттық жиынның ашылуына Қазақстан Республикасының Президенті – Қарулы Күштердің Жоғарғы Бас Қолбасшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев қатысты. Жиын барысында Мемлекет басшысы «Жас сарбаз» қозғалысының тәрбиеленушілерімен бірге «Ұлы дала жас сарбазы-2050» уақыт капсуласын салды.
2022 жылы Қорғаныс министрі генерал-полковник Руслан Жақсылықовтың бастамасымен «Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында 2022-2025 жылдарға арналған «Өміріңді САҚТА» бағдарламасын бекіту туралы» бірлескен бұйрық шығарылды. Бұл бағдарлама әскери қызметшілердің өмірі мен денсаулығын сақтауға, жеке құрамның қаза болуының алдын алудың дәстүрлі нысандарын, әдістері мен құралдарын кешенді қолдану мен жаңа нысандарды енгізу арқылы армия ортасында қайтарымсыз шығындарды азайтуға, қолайлы ақпараттық-имидждік орта құруға және әскери тәрбие мен оқытудың қолданыстағы жүйесін жетілдіруге бағытталған.
Сондай-ақ, әскери қызметшілердің отбасы мүшелерімен жұмыс жөніндегі штаттық қызметтер де тәрбие және идеологиялық жұмыстарға маңызды серпін берді. Олар командирлерге әскери қызметшілердің отбасыларында отбасылық құндылықтар мен моральдық-психологиялық ахуалды нығайтуға, әлеуметтік-тұрмыстық және рухани-адамгершілік қажеттіліктерін қанағаттандыруға жәрдем көрсетеді.
2022 жылы Тәрбие және идеологиялық жұмыстар департаменті Қарулы күштер Бас штабының штатынан шығарылып, Қорғаныс министрлігінің штатына енгізілді. Осы жұмыстың қазіргі кезеңдегі маңыздылығын ескере отырып, 2022 жылдың қазан айынан бастап, Қорғаныс министрінің тәрбие және идеологиялық жұмыстар жөніндегі орынбасары лауазымы енгізілді. Енді идеология және тәрбие мәселелерімен генерал-лейтенант Сұлтан Қамалетдинов басқаратын кәсіби тәрбиешілердің білікті аппараты айналысады.
Әр кезеңде және әлемнің барлық армияларында әскери қызметшінің жеке басы мен моральдық рухын қалыптастыру мәселелеріне басымдық берілген. Әскердің рухани әлеуеті оның күшінің тірегі болып табылады және мықты моральдық-психологиялық капиталын көрсетеді. Оны сақтау мен көбейту – Отан қорғаушылардың бүгінгі буынының міндеті. Армия жағдайында, жеке құраммен жұмыс істеуде тәрбие жұмысының маңыздылығына асыра баға беру қиындық туғызады. Адамдар – армияның маңызды құрамдас бөлігі, сондықтан Қарулы күштердегі барлық тәрбие жұмысы жалпыадамзаттық құндылықтардың, Қазақстан халқының ұлттық-тарихи және әскери дәстүрлерінің негізінде жүзеге асырыла береді.
Осыдан дәл 32 жыл бұрын командирлердің тәрбие және әлеуметтік-құқықтық жұмыс жөніндегі орынбасарлары институты құрылған болатын. Олардың міндеті әскери қызметшілердің бойында конституциялық борышқа адалдықты қалыптастыру, патриотизмге тәрбиелеу, жоғары моральдық рухты сақтап, Отанды қорғауға дайындау болды.
Қазақстан армиясының тәрбиешілер институты осы аралықтағы белсенді қызметі барысында өзінің қажеттілігін толық дәлелдеді. Бұл еліміз Қарулы күштерінің құрметті ардагерлерінің, генералдар мен офицерлердің еңбегі. Олар бүкіл қызметі барысында таңдаған кәсібіне адал болып, жеке құрамның тәрбиесімен айналысты.
Тәрбие жұмысының негізгі критерийлерін құра отырып, олар басталған істі жалғастыратын, оқу-тәрбие процесін, мемлекеттік-құқықтық дайындықты басқаратын, қарамағындағылармен жеке жұмыс жүргізетін лайықты ауысымды тәрбиеледі.
Бүгінгі таңда жеке құрамды тәрбиелеудің барлық бағыттарында жұмыс істеу үшін жеткілікті тиімді механизм құрылды. Тәрбиеші офицерлер кәсіби дайындықтың үлгісін көрсете білді. Олар алдыңғы буынның даңқты дәстүрлерін лайықты жалғастыруда. Мемлекеттік саясат пен қауіпсіздікті қорғаудағы ең маңызды іс – әскери қызметшілерді патриоттық тәрбиелеумен айналысады және жалпыадамзаттық құндылықтарға, Қазақстан халқының ұлттық-тарихи және әскери дәстүрлеріне негізделген түсіндіру жұмыстарын жүргізеді. Әскери қызметтің беделін арттыруда.
