Түркістан облысында суару инфрақұрылымын қайта жаңғырту бойынша ірі жобалар басталды. Су ресурстары және ирригация министрлігі өңірдегі төрт аудан – Жетісай, Мақтаарал, Отырар және Созақ аумақтарында жалпы 15 875 гектар суармалы жерге су жеткізу тиімділігін арттыру үшін ұзындығы 62 шақырымнан асатын жер арық-каналдарын бетонмен қаптау жұмыстарын қолға алды. Бұл шаралар министрліктің инвестициялық бағдарламалары аясында жүзеге асырылуда.
Су шығынын азайтатын заманауи тәсілдердің енгізілуі
Жаңғырту жұмыстарының басты элементі – каналдарды толық бетондау. Мұндай тәсіл су тасымалдау кезінде болатын шығынды едәуір төмендетеді, судың ағу жылдамдығын арттырады, тиімділігін күшейтеді және шаруалардың егіс алқаптарына қажетті судың тұрақты әрі уақтылы жетуіне мүмкіндік береді.
Бүгінде Түркістан облысы аграрлық әлеуеті жоғары аймақ ретінде жыл сайын мыңдаған гектар алқапты суландыруды қажет етеді. Алайда бұрынғы топырақ арналары арқылы су жеткізу кезінде булану мен топыраққа сіңу салдарынан айтарлықтай шығын болған. Жаңғыртудың нәтижесінде бұл көрсеткіш бірнеше есеге төмендемек.
Жұмыстардың егістік маусымына кедергі келтірмеуі – маңызды фактор
Жобалардың ерекшелігі – құрылыс жұмыстары вегетацияаралық кезеңде, яғни қыркүйектен желтоқсанға дейін жүргізіледі. Бұл шешім суармалы жерлерде көктем–жаз маусымында атқарылатын ауыл шаруашылығы жұмыстарына зиян келтірмеу үшін арнайы қабылданған.
Осылайша, каналдар жаңартылып жатқан кезде егістікке су жеткізу үдерісі тоқтатылмайды, шаруалардың өнім алу жоспарларына әсер етпейді.
Алдағы жылдарға жоспарланған негізгі жобалар
2025 жыл Түркістан облысы үшін ирригациялық саланың белсенді жаңғыру кезеңі болмақ. Нақтырақ айтсақ:
Отырар ауданы
«Ақарық» каналы – ұзындығы 3,39 км
«Серібек» каналы – ұзындығы 5 км
Екі нысанның реконструкциясы келесі жылы толық аяқталады деп жоспарланып отыр.
Созақ ауданы
«Шұқырой» каналы – ұзындығы 15 км
Бұл каналдағы жұмыстар да 2025 жылға дейін аяқталуы тиіс.
Жетісай ауданы
«K-25-12» каналы – 7,04 км
Каналдың толық бетонмен қапталуы 2027 жылдың соңына дейін жүзеге асады.
Мақтаарал ауданы
«K-15» және «K-17» каналдары – жалпы ұзындығы шамамен 32 км
Екі ірі нысан 2028 жылдың соңына дейін толық аяқталады.
Бұл жобалар аяқталғанда, аталған аудандардағы су армиясы айтарлықтай жаңарып, судың егістікке жету жылдамдығы мен тиімділігі бірнеше есеге өседі.
Жоба өңірдің ауыл шаруашылығына қандай пайда әкеледі?
Түркістан облысы – Қазақстандағы ең ірі суармалы аймақтардың бірі. Мұнда мақта, бақша, көкөніс, мал азығы дақылдары өсіріледі. Сондықтан су инфрақұрылымын оңтайландыру өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына тікелей әсер етеді.
Жаңғыртудың негізгі артықшылықтары:
Су үнемдеу – булану мен жерге сіңу арқылы болатын шығын бірнеше есе азаяды.
Өнімділіктің артуы – шаруалар суды тұрақты әрі жеткілікті көлемде алады.
Егістік жерлердің құнарлылығын сақтау – су тең үлесте және дұрыс көлемде жеткізіледі.
Инфрақұрылымның ұзақ мерзімділігі – бетон каналдар жиі жөндеуді қажет етпейді.
Климат өзгерісіне бейімделу – су тапшылығы жағдайында құрғақшылыққа қарсы маңызды шара.
Министрдің пікірінше, жобалар өңір халқының өмір сапасын арттырады
Су ресурстары және ирригация министрі Нұржан Нұржігітов жобалардың маңыздылығына тоқталып, бұл жұмыстардың ауыл шаруашылығы мен жергілікті тұрғындардың өміріне оң әсер ететінін атап өтті:
«Инвестициялық жобалар сумен жабдықтау, су бұру және егістік алқаптарын суару тиімділігін арттыруға ықпал етеді. Реконструкциялаудың маңызды аспектілерінің бірі – каналдар арқылы су тасымалдаған кезде шығынды азайту. Бұл су ресурстарын үнемдеуге және жерді тұрақты әрі өнімді пайдалануға мүмкіндік береді. Іске асырылып жатқан жобалар Түркістан облысындағы ауыл шаруашылығы секторының дамуына айтарлықтай әсер етіп, жергілікті халықтың өмір сүру сапасын жақсартады», – деді министр.
Түркістан облысында жүргізіліп жатқан арық-каналдарды бетондау жұмыстары – өңірдің су шаруашылығы саласындағы ең ауқымды жаңғырту жобаларының бірі. Бұл бастама тек бүгінгі күннің қажеттілігін өтеумен шектелмей, алдағы онжылдықтарда су тапшылығы мен климаттық өзгерістерге қарсы тұрақты инфрақұрылым қалыптастыруға бағытталған.
Жаңғыртылған каналдар мыңдаған шаруашылықтың жұмысына тікелей тиімділік әкеліп, ауыл шаруашылығы өнімдерінің сапасы мен көлемінің артуына және Түркістан өңірінің әлеуметтік-экономикалық дамуына күшті серпін береді.
