2025 жылдың алғашқы бес айында Созақ ауданы бірқатар әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштер бойынша айтарлықтай оң нәтижелерге қол жеткізді. Ауданның даму әлеуетін арттыру бағытында атқарылған ауқымды жұмыстар өңірдің инвестициялық тартымдылығын арттырып, халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға нақты қадамдар жасалды.
Экономика мен инвестиция: Өсу динамикасы байқалады. Жыл басынан бері аудан экономикасына 81,5 млрд теңгеден астам тікелей инвестиция тартылды. Бұл көрсеткіш – өңірге деген сенімнің, бизнес үшін қолайлы жағдайдың және тиімді мемлекеттік саясаттың жемісі. Жалпы өңірлік өнім көлемі 380 млрд теңгеден асып, экономиканың түрлі салаларында оң динамика байқалды.
Ауыл шаруашылығы саласына да инвестиция тарту қарқыны бәсеңсімей отыр. 2025 жылдың алғашқы алты айында бұл салаға 138,7 млн теңге инвестиция бағытталды. Бұл қаржы негізінен өндіріс көлемін арттыруға және су үнемдеу технологияларын енгізуге жұмсалуда.
Агросектор: Өнімділік пен тиімділік артып келеді. Ауыл шаруашылығы өнімдерінің көлемі де жыл сайын артып келеді. Бүгінгі таңда ауданда 9 мың тоннаға жуық ет және сүт өнімдері, 750 мың дана жұмыртқа өндірілді. Биылғы егіс науқаны барысында 14 638 гектар алқапқа ауыл шаруашылығы дақылдары егілді. Егіс көлемінің артуы – агробизнеске көрсетіліп жатқан қолдаудың, сапалы тұқым мен заманауи техника қолданудың нәтижесі.
Су үнемдеу технологияларын енгізу бағытында 163,9 гектар алқапқа жаңбырлатып, 33 гектарға тамшылатып суару жүйесі енгізілді. Бұл шаралар судың тиімді пайдаланылуын қамтамасыз етіп, өнімділікті арттыруға ықпал етуде.
Өнеркәсіп: Күкірт қышқылы зауыты — жаңа индустриялық серпіліс. 2026 жылы іске қосылуы жоспарланып отырған маңызды жобалардың бірі – Тайқоңыр елді мекенінде салынып жатқан күкірт қышқылы зауыты. Жобаның жалпы құны 113,5 млрд теңгеден асып, оны іске асыру нәтижесінде жылына 800 мың тонна өнім өндіріледі деп жоспарланған. Бұл зауыт іске қосылған соң 275 адам тұрақты жұмыспен қамтылатын болады. Мұндай ауқымды жоба өңір экономикасына тың серпін беріп, өнеркәсіптік әлеуетті арттыратыны сөзсіз.
Ауданда әлеуметтік қолдауға ерекше мән берілуде. 2025 жылдың алғашқы бес айында 1 826 азамат әртүрлі әлеуметтік көмек түрлерімен қамтылды. Ұлттық жобалар аясында 136 жұмыс орнын ашу көзделген болса, бүгінгі таңда соның 28-і іске асырылды.
«Еңбек нарығын дамыту тұжырымдамасы» аясында 1 387 жұмыс орны ашылуы жоспарланып, 880 орын іске қосылды. Жұмыссыздық деңгейі – 4,9% шамасында сақталып отыр. Сонымен қатар, ұйымдастырылған жұмыс жәрмеңкелерінің нәтижесінде 78 мүмкіндігі шектеулі азамат тұрақты жұмыспен қамтылды. Бұл – ауданның әлеуметтік тұрғыда инклюзивті дамып жатқанын көрсетеді.
Су, газ, жарық – тіршілік өзегі. Аудан толықтай ауыз сумен қамтылғанымен, төрт ауыл елді мекенінде су кесте бойынша беріледі. Қазіргі таңда Қарақұр және Қозмолдақ ауылдарын 24 сағаттық ауыз сумен қамтамасыз ету үшін жобалық-сметалық құжаттар дайындалуда.
Газдандыру жұмыстары да жүйелі түрде жүзеге асуда. Облыстық бюджеттен бөлінген 290 млн теңге аясында Шолаққорған ауылына 216,6 шақырым газ құбыры тартылып, 3 200 абонент көгілдір отынмен қамтылды. Ауылдың тыныс-тіршілігіне серпін беретін бұл жобалар – өмір сапасын арттыруға бағытталған нақты қадамдар.
Аудан орталығында 7 шақырымға жуық аяқ жол салу жұмыстары жүріп жатыр. Сонымен қатар, 235 жарықшам, 60 қоқыс жәшігі, 4 аялдама және орындықтар орнатылуда.
2025 жылы «Ауыл – Ел бесігі» бағдарламасы аясында 447,3 млн теңгеге 12 көшеге 14,2 шақырым асфальт жол төсеу көзделуде. Бұл – ауыл тұрғындарының күнделікті өміріне тікелей әсер ететін маңызды инфрақұрылымдық жаңарту.
Аудан тұрғындарын баспанамен қамтамасыз ету бағытында «Жеткіншек» мөлтек ауданында 1 қабатты 2 пәтерлі 26 үй мен 2 қабатты 8 пәтерлі 3 тұрғын үйдің құрылысы жүргізілуде. Бұл үйлер кезекте тұрған әлеуметтік осал топтағы азаматтарға берілмек. Сонымен қатар, «Казатомпром» АҚ демеушілігімен екі қабатты 16 пәтерлі тұрғын үйдің құрылысы қарқынды жүріп жатыр.
Спорттық инфрақұрылым да назардан тыс қалмаған. Шолаққорған ауылында 2 млрд теңгеге жуық қаржыға салынған спорттық-сауықтыру кешені пайдалануға берілмек. Бұл кешен жастардың бос уақытын тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік береді.
Тұрғындардың мәдени демалысын қамтамасыз ету мақсатында Шолаққорған ауылында 1 млрд теңгеге заманауи кітапхана құрылысы жүріп жатыр. Ал «Астана» мөлтек ауданының инфрақұрылымын дамыту бағытындағы жұмыстар да жүйелі жүзеге асуда.
Созақ ауданы 2025 жылдың алғашқы жартыжылдығында барлық негізгі бағыттар бойынша даму мен жаңару жолында екендігін дәлелдеді. Инвестициялық жобалар мен әлеуметтік бағдарламалардың қатар жүруі – ауданның тұрақты дамуының кепілі. Мемлекеттік және жеке бастамалардың тиімді үйлесуі нәтижесінде аудан халқының өмір сүру сапасы артып келеді.
Алда тұрған жоспарлар мен жаңа жобалар Созақтың әлеуетін одан әрі көтеріп, өңірді экономикалық, әлеуметтік және мәдени тұрғыда жаңғыртуға серпін бермек.
Айта кетейік, 2024 жылы ауданға 240,5 млрд теңге инвестиция тартылып, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 203%-ға артқан болатын. Бұл – өңірге инвесторлардың қызығушылығы артқанын, инфрақұрылым мен өндіріс салаларына деген сенімді білдіреді.
Сонымен қатар, жергілікті бюджетке түскен кіріс көлемі де артып, 2024 жылдың 1 қаңтарына 27,63 млрд теңге болды. Жоспар 124,4% орындалып, 5,4 млрд теңге артық орындалды. Бұл табыстың едәуір бөлігі өзіндік кірістер есебінен қамтамасыз етілген (19,3 млрд теңге). Бюджет шығыстары 99,9% игеріліп, қаржының тиімді әрі мақсатты пайдаланылғанын көрсетеді.
Жұмыспен қамту – аудан басшылығының басты назарындағы сала. 2024 жылы ұлттық жобалар шеңберінде 4 591 адам әлеуметтік қолдау шараларымен қамтылып, жоспар 113% орындалды. Еңбек нарығын дамыту тұжырымдамасы аясында 1 478 жаңа жұмыс орны құрылып, бұл да жоспардан едәуір жоғары (жоспар – 1 321).
ҚР Президентінің «10 мың тұрғынға 100 жұмыс орны» тапсырмасын орындау аясында ауданға жүктелген 750 орынның орнына 766 жаңа жұмыс орны ашылды. Бұл көрсеткіштер ауданның еңбек нарығындағы белсенділікті, жаңа кәсіпорындар мен өндірістік жобалардың іске қосылып жатқанын дәлелдейді.
Мүмкіндігі шектеулі азаматтарды жұмысқа тарту жұмыстары да белсенді жүргізілуде. 2024 жылы өткізілген 6 жәрмеңке барысында 216 азамат жұмысқа орналастырылды. Аудандағы жалпы жұмыссыздық деңгейі 4,9%-ды құрап отыр – бұл республика бойынша орташа деңгейден төмен көрсеткіш.
Созақ ауданы – Қазақстандағы уран өндірісінің жетекші орталықтарының бірі. Мұнда «Қазатомөнеркәсіп» ұлттық компаниясына қарасты бірнеше бірлескен кәсіпорындар табысты жұмыс істеуде: «Инкай», «Буденовское», «Katco», «Орталық», «Ақбастау», «Қаратау», «ЮГХК», «Аппақ» және «ҚазАтомӨнеркәсіп-SaUran». Бұл кәсіпорындар заманауи экологиялық таза жерасты ұңғымалық шаймалау әдісімен уран өндіруде.
Әсіресе «Буденовское» және «Инкай» кен орындары – тек аудан ғана емес, жалпы еліміздің стратегиялық маңызы бар нысандары. Мұндағы өндіріс көлемі жыл сайын артып, экспортқа бағытталған жоғары сапалы табиғи уран шетелдік нарықтарға шығарылады. Бұл, өз кезегінде, аудан халқын тұрақты жұмыспен қамтып, инфрақұрылымдық даму мен әлеуметтік нысандардың бой көтеруіне ықпал етіп отыр.
Сонымен қатар, ауданда шағын және орта өнеркәсіп кәсіпорындарын қолдау бағытында да жұмыстар жүргізілуде. Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы шеңберінде құрылыс материалдарын өндіру, қайта өңдеу, өңдеу өнеркәсібі салаларында жаңа жобалар іске қосылуда.
Аудан тұрғындарының негізгі күнкөріс көзі – ауыл шаруашылығы. Табиғи-климаттық жағдайлар мал өсіруге және егіншілікпен айналысуға өте қолайлы. 2024 жылы аудан бойынша өндірілген негізгі ауылшаруашылық өнімдері: ет – 12 042 тонна, сүт – 7 548 тонна, жұмыртқа – 1 947 мың дана.
Мал басының көрсеткіштері: мүйізді ірі қара – 31 621 бас, ұсақ мал – 225 479 бас, жылқы – 29 404 бас, түйе – 14 937 бас, ешкі – 15 205 бас, құс – 26 692 басқа артты.
Ауыл шаруашылығы саласына 2023–2024 жылдары 1,315 млрд теңге инвестиция тартылып, жоспар 109,5% орындалды. Тамақ өнімдерін өндіруге 211 млн теңге бағытталды. Егістік жер көлемі – 14 638 гектар, бұл да жоспардан асып отыр. Су үнемдеу технологиялары ендіріліп, 201 гектар жер жаңбырлатып суаруға бейімделді.
Жаңа тракторлар мен ауыл шаруашылық техникалары сатып алынып, техника паркі 37 бірлікке жаңартылды. Мысалы: «Ran Agro» – ет өңдеу цехына 24 млн теңге алды. «Аманжол Ш» және «Әйгерім» ШҚ – әрқайсысы 14,5 млн теңгеден жеңілдетілген несие алып, Донфенг-904 тракторларын сатып алды.
2023 жылы «Ауыл аманаты» бағдарламасы аясында 210 жоба қаржыландырылып, 1,2 млрд теңге қаражат бөлінді. Бұл жобалар ауыл кәсіпкерлігін дамытуға, өндірістік кооперативтер құруға және техникалық жарақтандыруға бағытталды. 2024 жылы Қаратау, Қарақұр, Сызған және Шолаққорған ауылдық округтері бағдарламаның келесі кезеңіне ұсынылды.
«Жер аманаты» жобасы: Созақ ауданының жалпы жер көлемі – 4 104 940 гектар. Оның ішінде: Ауыл шаруашылығы жерлері – 831 581 га, қосалқы жерлер – 1 888 964 га, орман қоры – 1 034 898 га, елдімекендер – 261 296 га.
2024 жылы пайдаланылмай жатқан 15 075,1 гектар жер аудандық жер қорына қайтарылып, жоспар толық орындалды.
Созақ ауданы – табиғи ресурстарға бай, экономикалық әлеуеті жоғары өңір. Өндіріс, ауыл шаруашылығы, еңбек нарығы, инвестициялық белсенділік сияқты негізгі көрсеткіштердің тұрақты өсуі – аудан басшылығының, кәсіпкерлердің және жергілікті халықтың бірлесе атқарған жұмысының нәтижесі.
Басты жетістіктер: Инвестиция көлемі – 240,5 млрд теңге (203% өсім)
Өңірлік өнім – 801,9 млрд теңге
Уран өндірісі – әлемдік деңгейдегі кәсіпорындар
Ауыл шаруашылығы – 1,3 млрд теңге инвестиция
Жұмыссыздық деңгейі – 4,9% (төмен көрсеткіш)
Мемлекеттік бағдарламалар – толық орындалуда. Бүгінгі таңда ауданның даму қарқыны – тұрақты әрі үдемелі. Бұл Созақтың болашақта Түркістан облысындағы ғана емес, тұтас еліміздегі жетекші экономикалық орталықтардың біріне айналуына мүмкіндік береді.
