Шардарадағы балық шаруашылығы – өңірлік экономиканың жаңа драйвері. Түркістан облысы, әсіресе Шардара ауданы – еліміздің балық шаруашылығын дамытудың жаңа орталығына айналып келеді. Бұл салада жасалып жатқан нақты қадамдар мен мемлекет тарапынан көрсетіліп жатқан қолдаулар аймақтағы кәсіпкерлерге серпін беріп, жасанды балық өсіру ісінің жаңа белестерге көтерілуіне жол ашуда.
Мемлекеттік қолдау – табысты жобалардың негізі
Ауыл шаруашылығының ерекше бағыты саналатын балық шаруашылығын қолдау мақсатында 2024 жылы республикалық бюджеттен 237,5 млн теңге инвестициялық салымдарды субсидиялауға бөлінген. Сонымен қатар, «Ауыл аманаты» бағдарламасы аясында жеңілдетілген несиелер де белсенді түрде беріліп келеді. Өткен жылы бағдарлама арқылы 168,9 млн теңге көлемінде 24 кәсіпкерге қаржы бөлініп, олар жасанды балық өсіру шаруашылықтарын іске қосты.
Жергілікті атқарушы органдар мен балық шаруашылығы инспекциясы бизнеске бағыт-бағдар беріп, жасанды балық өсіру алгоритмін түсіндіру жұмыстарын тұрақты жүргізіп келеді. Бұл шаралар жеке тұлғалар мен кәсіпкерлердің салаға деген қызығушылығын арттырып отыр.
«Мөлдір» шаруа қожалығы – заманауи технологиямен жабдықталған тоған шаруашылығы
Шардара ауданының Тұрысбеков ауыл округінде 2023 жылы іске қосылған «Мөлдір» шаруа қожалығы – өңірдегі табысты жобалардың бірі. Жалпы аумағы 10 гектар болатын шаруашылықта бүгінде 6 жасанды көл жұмыс істеп тұр. Жақын арада тағы 4 көлдің іске қосылуы жоспарлануда. Әр көл 1 гектар аумақты алып жатыр және әр гектардан 10 тоннаға дейін балық алу мүмкіндігі бар.
2024 жылы алғашқы жылы болғанына қарамастан, шаруашылық 60 тонна балық өндірген. Алдағы уақытта бұл көрсеткішті 100 тоннаға жеткізу жоспарланған. Бекарыстанәлі Сүйінбай басқарып отырған бұл қожалықта тұқы, сазан, ақ амур секілді балық түрлері өсіріледі. Өнімдері бүгінде Шымкент қаласындағы мейрамханаларға жеткізіліп жатыр.
Айта кету керек, кәсіп иесі өткен жылы бес серіктесімен бірігіп, «Ауыл аманаты» бағдарламасы арқылы 30 млн теңгеге жуық несие алып, шаруашылықты бастаған. Қазіргі таңда ол болашақта өнімді еліміздің өзге өңірлеріне, тіпті республикадан тыс жерлерге экспорттауды жоспарлап отыр.
«Әлібай» қожалығы – тәжірибемен қаруланған жас кәсіпкердің үлгісі
Шардара ауданында жасанды көл жасап, балық өсірумен айналысып жатқан тағы бір табысты кәсіп иесі – Асан Әлібаев. Ол да 2023 жылы 2,5 пайыздық жеңілдетілген несие алып, 2,8 гектар жер теліміне жасанды көл салып, 15 мың дана шабақ жіберген. Нәтижесінде былтыр 17 тоннаға жуық балық өндірілді. Биыл бұл көрсеткішті арттыру жоспарланып отыр.
Қазіргі уақытта кәсіпкер 6 гектар аумақта қосымша 3 жасанды көлдің құрылысын жүргізуде. Құрылысы аяқталған соң, жылдық өндіріс көлемін 100 тоннаға жеткізу көзделуде. Асан Әлібаев өз білімін «Хамит» ауыл шаруашылығы кооперативі жанынан ашылған балық өсіру курстарында жетілдіріп, тәжірибе жинағанын айтады.
«Шардара балық мектебі» – болашақ кәсіпкерлердің ұстаханасы
Шардара ауданында орналасқан «Хамит» ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативі жанынан құрылған «Шардара балық мектебі» бүгінде еліміздің әр түкпірінен келетін кәсіпкерлер үшін үлкен тәжірибе алаңына айналған. Өткен жылы мектепті 100-ге жуық кәсіпкер аяқтаса, биыл 60 кәсіпкер білім алуда.
Бұл орталықта теория мен тәжірибе қатар жүріп, кәсіпкерлер кооператив өкілдерімен серіктес болуға мүмкіндік алады. Шардара ауданы бойынша қазіргі таңда 33 балық өсіруші кәсіпкер тіркелген. Олар 951,35 тонна балық өсіріп, өңірлік көрсеткішке айтарлықтай үлес қосуда.
Алдағы жоспар – ауқымды әрі нақты
Қазақстан үкіметі 2030 жылға дейін тауарлық балық өсіру көлемін 20 мың тоннаға дейін жеткізуді, ал балық өнімдері экспортының өсімін 2 есеге, яғни 7 мың тоннаға дейін арттыруды көздеп отыр. Сонымен қатар, қайта өңдеу кәсіпорындарының жүктемесін 100%-ға жеткізу жоспары бар.
Шардарадағы қарқынды жобалар, «Ауыл аманаты» бағдарламасының шынайы көмегі және кәсіпкерлердің бастамашылдығы бұл мақсаттардың орындалуына үлкен сеп болады деген сенім мол.
Балық шаруашылығы – ауыл шаруашылығындағы болашағы зор бағыт. Мемлекеттік қолдаудың тиімді тетіктері мен жергілікті бастамалардың үйлесімі Шардараны балық өндірісінің өңірлік хабына айналдыруда. Жас кәсіпкерлер үшін бұл сала – тұрақты табыс көзі ғана емес, сонымен қатар ел экономикасына үлес қосу жолы.
Түркістан облысы өзінің табиғи әлеуеті мен адам капиталының арқасында бұл бастамаларды нақты нәтижелерге айналдырып отыр. Алдағы жылдары бұл өңірден шыққан өнім тек ішкі нарықты ғана емес, шетелдік тұтынушыларды да қамтамасыз ететіні сөзсіз.
