2025 жылдың 5 ақпанында Түркістан қаласында ауылдық аумақтарды дамытудың жаңа тәсілдері талқыланған маңызды кеңес өтті. Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Қанат Бозымбаевтың төрағалығымен өткен жиында екі ауқымды мемлекеттік бағдарлама – «Ауыл аманаты» мен «Ауыл – Ел бесігі» жобаларын біріктіру мәселесі күн тәртібіне қойылған болатын. Кеңеске Ұлттық экономика министрлігі, облыс әкімдігі, орталық мемлекеттік органдар мен кәсіпкерлер қауымдастығының өкілдері қатысқан.
Мемлекеттік қолдаудың күшеюі мен ауылды өркендету стратегиясы
Кеңесте сөз алған Ұлттық экономика вице-министрі Бауыржан Омарбеков соңғы жылдары елдегі ауылдық аумақтарды дамытуға бағытталған қаржылай және инфрақұрылымдық қолдауларға тоқталды. Ол қос жобаның ауыл әлеуетін арттырудағы орны мен маңызын жан-жақты талдап, алдағы кезеңде оларды үйлестіріп, тиімділікті арттыру үшін біріктірудің жолдарын ұсынды.
«Ауыл – Ел бесігі» жобасы аясында 701 млрд теңге бөлініп, 2,6 мың ауылда 6,6 мың жоба жүзеге асырылған. Бұл жобалар негізінен әлеуметтік, көлік және тұрғын үй-коммуналдық инфрақұрылымды қамтыған. Мәселен, 774 ТКШ жобасы, 2 мыңнан астам әлеуметтік инфрақұрылым нысаны және 3,8 мың көлік инфрақұрылымы бойынша жұмыстар атқарылған.
Ал «Ауыл аманаты» жобасы арқылы 17 мыңнан астам жеңілдетілген шағын несие беріліп, бұл өз кезегінде 17 мың жаңа жұмыс орнын ашуға, 400 ауыл шаруашылығы кооперативін құруға мүмкіндік берген. Оның ішінде 337 кооператив жалпы 7,1 млрд теңгеге қаржыландырылған.
Жобаларды біріктіру не береді?
Вице-министрдің айтуынша, қос жобаны біріктіру – ауылдарды кешенді, үйлестірілген жолмен дамытуға мүмкіндік береді. Бұл:
Мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруды жүйелендіреді;
Қаржылық ресурстарды тиімді әрі мақсатты бағытта пайдалануға жол ашады;
Ауыл инфрақұрылымын дамыту мен экономиканы әртараптандыруға сеп болады.
Осы ретте әр ауылдың ерекшелігін ескеретін скринингтік жүйе басты құрал ретінде қолданылады. Мысалы, бір өңірде мал шаруашылығы басым болса – ет-сүт өндірісін, кооперативтер мен қайта өңдеу нысандарын дамытуға басымдық беріледі. Ал бау-бақша шаруашылығы жақсы дамыған ауылдарда – жылыжай, шырын, джем, консерві өндірісі мен логистика жүйесі дамытылады.
Жаңа тәсілдер мен басым бағыттар
Қос жобаны біріктіру аясында экономикалық факторлардың үлесін арттырып, ауылдарды бағалау критерийлері қайта қаралады. Бұл:
Бағдарлама қамтитын ауылдар санын көбейтеді;
Мемлекеттік ресурстарды нақты қажеттілікке бағыттайды;
Жергілікті кәсіпкерлік пен өзін-өзі жұмыспен қамту деңгейін арттырады.
Сонымен қатар, «Ауыл аманаты» жобасы шеңберіндегі қаржыны қайта бөлудің жаңа әдістері ұсынылып отыр. Енді қаржылай қолдау ауыл шаруашылығына ғана емес, өнімді өсіруден бастап сатуға дейінгі толық циклді қамтамасыз ететін жобаларға, ауыл шаруашылығына жатпайтын қызмет түрлерін дамытуға бағытталады.
Мемлекеттік қолдаудың жаңа құралдары
Жаңа тәсілдер аясында бірнеше тың бағыттар енгізу көзделіп отыр. Атап айтқанда:
Ауыл кәсіпкерлерін оқыту және біліктілігін арттыру;
Шағын индустриялық аймақтар құру;
«Ауыл аманаты» жобасы аясындағы нысандарға инженерлік инфрақұрылым тарту;
Кооперацияны дамыту мен өңдеу саласын қолдау;
Логистикалық өткізу тізбегін қалыптастыру.
Бұл кешенді қолдау ауыл тұрғындарына өзін-өзі жұмыспен қамтуға, жеке кәсіпті бастауға және тұрақты табыс көзіне ие болуға жол ашады.
Түркістан – пилоттық өңір
Қазіргі таңда жобаларды біріктіру тетіктері Түркістан облысында пилоттық режимде жүзеге асырылады. Бұл өңірде ауыл шаруашылығы, өндіріс және көлік инфрақұрылымы дамуы бойынша түрлі бағытта айтарлықтай тәжірибе жинақталған. Түркістандағы «Түркістан» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясының индустриялық паркіне сапар барысында делегация мүшелері «Ауыл аманаты» жобасының жүзеге асқан мысалдарымен танысып, шағын өнеркәсіп аймағының үлгісін көрді.
Пилоттық жоба нәтижесі бойынша жаңа тәсілдердің тиімділігі дәлелденсе, бұл модель Қазақстанның басқа өңірлеріне де таратылатын болады.
«Ауыл аманаты» мен «Ауыл – Ел бесігі» жобалары – ауылды дамытудың екі басты бағыты. Оларды біріктіру арқылы ауылдың инфрақұрылымы ғана емес, экономикалық, әлеуметтік және өндірістік әлеуеті де қатар дамиды. Бұл қадам – тек бүгіннің ғана емес, болашақ ұрпақтың да қамын ойлаған кешенді мемлекеттік саясаттың көрінісі.
Жобаларды тиімді жүзеге асыру арқылы ауылдарда жаңа жұмыс орындары ашылып, халықтың әл-ауқаты жақсарып, өңірлік теңгерімсіздік азаяды. Бұл – Қазақстанның орнықты даму жолындағы маңызды әрі жүйелі қадамы.
